Terminološki izraz skolioza se koristi u medicinskom kontekstu kako bi se opisala neregularna lateralna (bočna) krivina kičme. Normalna kičma prirodno poseduje određeni stepen zakrivljenosti.
Prisustvo skolioze može se uočiti od samog rođenja (kongenitalna skolioza) ili se može razviti tokom perioda rasta i adolescencije (idiopatska skolioza). Takođe, postoje i alternativne vrste skolioze koje su povezane sa povredama, neuromuskularnim poremećajima ili drugim zdravstvenim stanjima.
Simptomi skolioze
Simptomi skolioze mogu uključivati:
- Neravna ramena
- Jedna lopatica koja izgleda istaknutija od druge
- Neujednačen struk
- Jedna strana grudnog koša štrči napred
- Izbočina na jednoj strani leđa kada se savijate napred.
U većini slučajeva skolioze, kičma će se rotirati ili uvijati pored savijanja sa jedne na drugu stranu. Ovo uzrokuje da rebra ili mišići na jednoj strani tela vire dalje od onih na drugoj strani.
Kada posetiti doktora
Idite kod svog lekara ako primetite znake skolioze kod deteta. Blage krivine se mogu razviti, a da vi ili dete to ne znate jer se pojavljuju postepeno i obično ne izazivaju bol. Povremeno učitelji, prijatelji i sportski saigrači prvi primete skoliozu kod deteta.
Šta uzrokuje skoliozu
U većini slučajeva, uzrok skolioze je nepoznat. Istraživači nastavljaju da proučavaju moguće uzroke idiopatske skolioze i misle da kombinacija nekoliko faktora može dovesti do poremećaja. Oni uključuju gene, hormone i promene u strukturi ćelije.
Kod neke dece, skolioza se dešava kada druga bolest ili poremećaj, ili trauma prouzrokuju zakrivljenje kičme. Oni uključuju:
- Urođene faktore, koji se dešavaju tokom razvoja kičme kada je beba u materici, što dovodi do krivine kičme.
- Genetske bolesti, koje se dešavaju kada dođe do promena u jednom ili više gena.
- Povreda kičme, obično od traume kičme ili leđa.
- Neuromuskularne bolesti, koje utiču na nerve koji šalju poruke mišićima, što dovodi do slabosti i gubitka mišića.
- Tumor, koji može izazvati fizičke promene na kičmi.
Faktori rizika za razvoj najčešće vrste skolioze uključuju:
- Starost. Znaci i simptomi obično počinju u adolescenciji.
- Pol. Iako i dečaci i devojčice razvijaju blagu skoliozu približno istom stopom, devojčice imaju mnogo veći rizik od pogoršanja krivine.
- Porodična istorija. Skolioza se može javiti u porodicama, ali većina dece sa skoliozom nema porodičnu istoriju bolesti.
Tipovi skolioze
Skolioza je deformitet kičmenog stuba koji karakteriše lateralna zakrivljenost u obliku slova “S” ili “C”. Postoje različiti tipovi skolioze, a neki od njih uključuju:
- Idiopatska skolioza: Najčešći oblik skolioze čiji uzrok nije poznat. Pojavljuje se obično tokom adolescencije.
- Neuromišićna skolioza: Nastaje kao posledica problema u nervnom sistemu ili mišićima, poput cerebralne paralize ili mišićne distrofije.
- Kongenitalna skolioza: Razvija se tokom fetalnog razvoja zbog nepravilnog formiranja kičmenih pršljenova.
- Degenerativna skolioza: Povezana sa starenjem i degeneracijom kičmenih diskova, zglobova i ligamenata.
- Funkcionalna skolioza: Posledica neke druge nepravilnosti, poput različite dužine nogu ili disbalansa mišića.
- Niski tonus mišića skolioza: Pojavljuje se kod osoba sa slabim tonusom mišića, kao što su osobe sa sindromom Daun.
- Hemi-vertebralna skolioza: Nastaje kada je samo jedna polovina pršljenova nepravilno formirana.
- Myopathic skolioza: Povezana sa neuromuskularnim oboljenjima, kao što su distrofije mišića.
- Reumatoidna skolioza: Povezana sa reumatoidnim artritisom i karakteriše se zapaljenjem zglobova.
- Sindromska skolioza: Deo šireg medicinskog sindroma, poput Marfanovog sindroma ili Ehlers-Danlosovog sindroma, gde skolioza može biti jedan od simptoma.
Dijagnostikovanje skolioze
Nakon pažljivog fizičkog pregleda, gde je akcenat na položaju: rebara, kukova, kičme i ramena, obično se može postaviti dijagnoza skolioze. Međutim, radi dobijanja preciznije slike stanja kičme koriste se rendgenski snimci (RTG). Kobov ugao, medicinski termin za ugao zakrivljenosti kičme, može se odrediti putem ovih snimaka.
Lekar će preporučuti snimke poput magnetne resonance (MR) i multislajsnog skenera (MSCT) kako bi dobio što detaljnije i preciznije informacije o ponašanju skolioze (lokaciju i ogao zakrivljenosti, određivanje oblika i pravca).
Lečenje skolioze
Skolioza predstavlja deformaciju kičme, karakterisanu lateralnom (bočnom) krivinom kičmenog stuba. Lečenje varira u zavisnosti od ozbiljnosti slučaja i uzroka skolioze.
Pacijenti sa skoliotičnim krivinama redovno se prate kako bi se pravovremeno identifikovale promene i sprečilo dalje pogoršanje stanja. Praćenje se obavlja putem rendgenskih snimaka i drugih dijagnostičkih metoda.
Fizioterapeutske vežbe igraju važnu ulogu u održavanju stabilnosti kičme. Program vežbi, prilagođen individualnim potrebama, fokusira se na jačanje mišića leđa i trbuha. Osim toga, nošenje steznika može biti preporučeno, posebno kod dece u periodu rasta.
U nekim situacijama, lekovi, poput nesteroidnih antiinflamatornih lekova, mogu se koristiti za ublažavanje bolova povezanih sa skoliotičnom krivinom. Ortopedski tretmani, uključujući hirurške intervencije, razmatraju se u težim slučajevima kako bi se korigovala deformacija. Hirurgija može uključivati postavljanje metalnih šipki ili vijaka radi stabilizacije kičme.
Prilagođavanje svakodnevnih aktivnosti takođe može biti deo terapije, sa ciljem smanjenja opterećenja na kičmi. Održavanje zdravog načina života, uključujući redovnu fizičku aktivnost, podržava opšte zdravlje kičme.
Naglašava se da lečenje skolioze prilagođava svakom pojedinačnom slučaju i zahteva temeljnu analizu od strane medicinskog stručnjaka. Samo kvalifikovani lekar može odabrati najoptimalniji tretman, uzimajući u obzir sve specifičnosti svakog pacijenta. Ukoliko imate ili sumnjate da imate skoliozu, preporučuje se da potražite stručnu medicinsku pomoć kako biste dobili odgovarajuću procenu i usmerenje u vezi sa tretmanom.
