Stopalo i skočni zglob se sastoje od mnogo različitih kostiju, ligamenata i tetiva koje rade zajedno kako bi omogućile ravnotežu i kretanje. Tetive su trake tkiva koje pričvršćuju mišiće stopala i skočnog zgloba za kosti.
Dve tetive u stopalu nazivaju se peronealne tetive. Jedna ide niz spoljašnju stranu stopala pričvršćujući se za peti mali prst, a druga prolazi kroz dno stopala pričvršćujući se za unutrašnjost luka. Zadnja tibijalna tetiva pričvršćuje mišić potkoljenice za kosti unutrašnje strane stopala, pomažući da se stopalo podupre tokom hodanja. Ahilova tetiva pričvršćuje mišić potkolenice za petu. Ove tetive rade zajedno da stabilizuju stopalo i skočni zglob i veoma su važne za naše svakodnevno funkcionisanje.
Kada se tetive ili mišić povrede ili pokidaju, to može izazvati bol, otok, slabost u stopalu i skočnom zglobu i nelagodnost kada stojite, hodate ili se bavite sportom.
Koji su simptomi povrede mišića i tetiva stopala?
Simptomi povrede mišića i tetiva stopala mogu varirati u zavisnosti od vrste i ozbiljnosti povrede, ali uobičajeni simptomi mogu uključivati:
- Bol: Oštar ili tup bol koji može biti lokalizovan ili se širiti na okolna područja. Bol se obično pogoršava pri pokretu ili opterećenju.
- Oticanje: Vidljivo povećanje volumena u zahvaćenom području, što može biti znak upale ili oštećenja tkiva.
- Osetljivost na dodir: Mišići ili tetive mogu biti osetljivi na pritisak ili dodir.
- Ograničenost pokreta: Povreda može ograničiti normalan opseg pokreta u zahvaćenom području.
- Modrice: Pojava modrica na koži u slučaju kontuzija ili ozbiljnijih povreda.
- Slabost: Gubitak snage ili sposobnosti da se normalno koristi zahvaćeni deo stopala.
- Škripanje ili pucketanje: Moguće je čuti ili osetiti škripanje ili pucketanje tokom pokreta, što može ukazivati na oštećenje ili nestabilnost mišića ili tetiva.
- Utrnulost ili trnjenje: Ponekad se može javiti utrnulost ili trnjenje u zahvaćenom području, posebno ako povreda utiče na nervne strukture.
- Teškoće pri hodanju: Povreda može otežati hodanje ili stajanje na zahvaćenom stopalu.
- Gubitak funkcionalnosti: U težim slučajevima, povreda može dovesti do potpunog gubitka funkcije mišića ili tetiva.
Važno je napomenuti da simptomi mogu varirati u zavisnosti od specifične povrede. Kod akutnih povreda, simptomi se obično javljaju odmah nakon incidenta, dok se kod hroničnih povreda mogu postepeno razvijati tokom vremena. U svakom slučaju, ukoliko primetite simptome povrede mišića ili tetiva stopala, važno je potražiti medicinsku pomoć radi tačne dijagnoze i odgovarajućeg tretmana.
Koje su vrste povreda mišića i tetiva stopala?
Povrede mišića i tetiva stopala mogu se razlikovati prema vrsti i ozbiljnosti. Evo nekoliko čestih vrsta povreda mišića i tetiva stopala:
- Istezanje mišića: Povreda koja nastaje usled prekomernog istezanja ili naglog pokreta mišića. Povreda može biti blaga, sa oštećenjem malog broja mišićnih vlakana ili teža sa delimičnim ili potpunim cepanjem mišića.
- Puknuće mišića: Potpuno ili delimično cepanje mišića, što može biti uzrokovano naglim opterećenjem ili prekomernom silom. Najčešće se javlja kod mišića koji su pod velikim stresom kao što su Ahilova tetiva ili mišići stopala.
- Upala tetiva: Upala tetive koja povezuje mišiće sa kostima, često izazvana ponavljanim pokretima ili preopterećenjem. Može se javiti na različitim mestima u stopalu, poput Ahilove tetive ili tetiva palca.
- Plantarni fasciitis: Upala plantarne fascije, koja je debeli ligament koji se proteže duž donje strane stopala, obično rezultira bolom u peti, naročito kada osoba prvi put ustane ujutro ili nakon dužeg perioda sedenja.
- Ahilova tendinopatija: Bol i upala Ahilove tetive koja spaja mišiće lista sa petom. Može biti akutna ili hronična povreda, često uzrokovana prekomernim opterećenjem ili nedostatkom fleksibilnosti.
- Modrice: Povreda nastala udarcem ili traumom koja dovodi do oštećenja mišićnih vlakana i krvnih sudova, uz bol, otok i pojavu modrica.
- Mišićni grčevi: Bolni spazmi mišića koji mogu biti posledica dehidratacije, nedostatka elektrolita ili prekomernog napora mišića.
- Stres frakture: Mikro-povrede kosti koje nastaju kao posledica ponavljanih opterećenja, često viđene kod sportista koji izvode skočne ili trkačke aktivnosti.
- Mišićni umor: Osećaj iscrpljenosti mišića usled prekomernog korišćenja ili nedostatka odmora, što može dovesti do smanjene funkcionalnosti i povećanog rizika od povreda.
Svaka od ovih povreda zahteva specifičan pristup u dijagnostici i lečenju, u zavisnosti od njihove prirode i ozbiljnosti. Rano prepoznavanje simptoma i pravovremeno lečenje ključni su za brzi oporavak i sprečavanje komplikacija.
Kako se dijagnostikuju povrede mišića i tetiva stopala?
Lekar će nakon pregleda anamneze i saslušanja o simptomima izvršiti kompletnu procenu stopala i skočnog zgloba kako bi utvrdio vrstu povrede koju imate. Najčešće će biti potrebno da se urade dodatne analize koje uključuju ultrazvuk, rendgen snimke, komjutersku tomografiju-CT skener, magnetnu rezonancu – MR kako bi se pažljivo pregledala sva meka tkiva u stopalu i zglobu, uključujući nerve, tetive, mišiće i ligamente.
Kada se postavi tačna dijagnoza i vidi tačno kako i gde su mišić ili tetiva povređeni, može da se razvije personalizovan plan lečenja.
Lečenje povreda mišića i tetiva stopala
Ortopedski specijalisti često prvo pokušavaju konzervativne tretmane za lečenje povreda tetiva i mišića. Mnogi ljudi smatraju da dobijaju veoma dobre rezultate i ublažavaju bol uz pomoć sledećih nehirurških tretmana:
- Modifikacija aktivnosti
- Anti-inflamatorni lekovi
- Injekcija kortikosteroida
- Ortoze po meri (umetci za cipele)
- Rashlađivanje područja
- Fizikalna terapija.
Kada nehirurški pristupi nisu efikasni, može se preporučiti operacija tetiva stopala za popravku teških abnormalnosti, oštećenja i bolesti.
Operacija popravke tetiva podrazumeva pravljenje malog reza u predelu iznad tetive. Koristeći specijalizovane hirurške alate, hirurzi će ukloniti svako oštećeno tkivo. Tetiva se može uzeti iz drugog dela tela i presaditi na oštećenu tetivu.
U nekim slučajevima će se izvršiti transfer tetiva. Prenos tetive podrazumeva uklanjanje tetive sa drugog dela tela da bi se ista zamenila na oštećenom mestu.
Nakon operacije, imaćete gips ili čizme kako biste zaštitili novopopravljene tetive. Fizikalna terapija nakon operacije je važan deo oporavka.
