Mamografija predstavlja rendgenski pregled dojke. Koristi se za otkrivanje i dijagnostikovanje bolesti dojke kod žena kod kojih su uočeni problemi kao što su kvržica, bol ili iscedak iz bradavica, kao i kod žena koje nemaju tegobe na dojkama. Postupak omogućava otkrivanje karcinoma dojke, benignih tumora i cista kada se mogu otkriti palpacijom.
Mamografi igraju ključnu ulogu u skriningu raka dojke. Oni mogu otkriti rak dojke pre nego što izazove znake i simptome. Pokazalo se da mamografija smanjuje rizik od umiranja od raka dojke.
Tradicionalni mamograf stvara dvodimenzionalne slike dojke. Noviji tip mamografije nazvan 3D mamograf (tomosinteza dojke) stvara trodimenzionalne slike dojke. Mnoge medicinske ustanove nude 3D mamograf pored tradicionalnog 2D mamografa za skrining raka dojke.
Zašto je potrebno obaviti mamografski pregled dojki?
Mamografi su rendgenski snimci vaših dojki dizajnirani za otkrivanje raka i drugih promena u tkivu dojke. Mamograf se može koristiti ili za skrining ili u dijagnostičke svrhe:
- Skrining mamograf se koristi za otkrivanje promena na dojkama koje bi mogle biti kancerogene kod ljudi koji nemaju znakove ili simptome. Cilj je otkriti rak kada je mali i lečenje može biti manje invazivno.
- Dijagnostički mamograf se koristi za ispitivanje sumnjivih promena na dojci, kao što su nova kvržica, bol u dojci, neobičan izgled kože, zadebljanje bradavica ili iscjedak iz bradavice. Takođe se koristi za procenu neočekivanih nalaza na skrining mamografu. Dijagnostički mamograf uključuje dodatne slike mamografije.
Mamografija se može koristiti ili za skrining ili za postavljanje dijagnoze. Žene starije od 30 godina treba da se podvrgnu dijagnostičkoj mamografiji ako imaju simptome, kao što su opipljiva kvržica, zadebljanje ili udubljenje kože dojke, iscedak ili povlačenje bradavice, erozivna ranica bradavice ili bol u dojci.
Mamograf se može koristiti za procenu bola u dojkama kada fizički pregled i istorija nisu dovoljni.
Žene koje su pod visokim rizikom od raka dojke ili sa istorijom raka dojke mogu se rutinski pregledati mamografom.
Kada je potrebno obaviti mamografski pregled dojki?
Različiti lekari vas mogu uputiti na mamografiju iz drugačijih razloga, međutim postoje određene smernice koje su korisne za rano otkrivanje raka kod žena koje nemaju simptome. Žene koje su prvu menstruaciju dobile pre 12. godine i koje su ušle u fazu menopauze pre 50. godine imaju veću verovatnoću od oboljevanja od karcinoma dojke, a primećeno je da je jedan od važnih rizika i prvi porođaj nakon 30. godine života. Ujedno, izuzetno važnu ulogu u nastajanju karcinoma ima i genetika.
Indikacije zbog kojih se može posumnjati na karcinom dojke i koje ukazuju na to da je neophodan mamografski pregled su:
- pojava čvora koji može biti osetljiv na dodir
- iscedak iz bradavice koji je najčešće krvav
- uvučena bradavica koja ne može da se izvuče
- cvenilo i oteklina
- osip i rane na koži dojke
Kako se vrši mamografski pregled dojki?
Pregled počinje razgovorom pacijenta sa lekarom, kada je važno da pacijent detaljno opiše svoje tegobe. Nakon toga, tehničar će vam dati bolničku haljinu i zamoliti vas da skinete nakit i odeću sa vrata od struka nagore.
Tokom snimanja potrebno je da pacijent uspravno stoji ispred rendgen aparata specijalno dizajniranog za mamografiju. Tehničar, zatim, postavlja jednu od vaših grudi na platformu i podiže ili spušta platformu da odgovara vašoj visini. Glava, ruke i torzo su postavljeni tako da omogućavaju nesmetan pogled na grudi.
Vaše dojke se postepeno pritiskaju na platformu prozirnom plastičnom pločom. Pritisak se primenjuje nekoliko sekundi da bi se raširilo tkivo dojke. Pritisak nije štetan, ali može izazvati nelagodnost. Recite svom zdravstvenom timu ako nelagodnost postane prevelika. Pritisak drži vašu dojku mirno kako bi se smanjilo zamućenje od pokreta i minimizirala potrebnu dozu zračenja. Tokom kratkog izlaganja rendgenskim zracima, od vas će se tražiti da stojite mirno i zadržite dah.
Priprema za mamografski pregled dojki
Priprema za ovu vrstu pregleda nije zahtevna. Potrebno je da zakažete pregled za vreme kada je najmanje verovatno da će vaše grudi biti osetljive (obično u nedelji nakon menstruacije). Važno je da ponesete svoje prethodne mamografske snimke.
Ne koristite dezodorans pre mamografije. Izbegavajte da koristite antiperspirante, pudere, losione, kreme ili parfeme ispod ruku ili na grudima. Metalne čestice u prahu i dezodoransima mogu biti vidljive na vašem mamografu i time učiniti da snimak bude nedovoljno precizan.
Prednosti mamografskog pregleda dojki
- Mamografski snimci su od velike pomoći u pronalaženju kalcifikacija ili naslaga kalcijuma u grudima pacijenta.
- Sa preciznošću mogu biti otkrivene ciste, svi kancerogeni ili nekancerozni čvorovi.
- Mamografija je procedura koja lekaru daje jasne instrukcije prema kojima će Vam biti utvrđeni i objašnjeni naredni koraci u lečenju (ukoliko je potrebno), dalja učestalost snimanja, projekcija razvoja utvrđenih promena i pravilno postavljanje terapije.
Rizici mamografskog pregleda dojki
- Smatra se da su rizici od zračenja zanemarljivi.
- Ako ste trudni ili sumnjate da biste mogli biti trudni, trebalo bi da obavestite svog lekara. Izloženost zračenju tokom trudnoće može dovesti do urođenih mana. Ako je neophodno da uradite mamograf, biće preduzete posebne mere predostrožnosti kako bi se smanjila izloženost fetusu zračenju.
- Može se osetiti izvesna nelagodnost kada se dojka pritisne na rendgensku ploču tokom postupka. Međutim, ova kompresija neće štetiti dojci.
Mogu postojati i drugi rizici u zavisnosti od vašeg specifičnog zdravstvenog stanja. Obavezno razgovarajte o svim nedoumicama sa svojim zdravstvenim radnicima pre procedure.
