Sindrom akutnog respiratornog distresa (ARDS) nastaje kada se tečnost nakuplja u sitnim, elastičnim vazdušnim kesama (alveolama) u plućima. Tečnost sprečava pluća da prihvate dovoljnu količinu vazduha, što znači da manje kiseonika stiže u krvotok. Ovo lišava organe kiseonika koji im je potreban za funkcionisanje.
ARDS se obično javlja kod ljudi koji su već kritično bolesni ili imaju značajne povrede. Otežano disanje u vidu pojačane kratkoće daha — glavni simptom ARDS-a — obično se razvija u roku od nekoliko sati do nekoliko dana nakon precipitirajuće povrede ili infekcije.
Mnogi ljudi koji razviju ARDS ne prežive. Rizik od smrti raste sa godinama i težinom bolesti. Od ljudi koji prežive ARDS, neki se potpuno oporave dok drugi doživljavaju trajno oštećenje pluća.
Simptomi ARDS-a
Znaci i simptomi ARDS-a mogu varirati po intenzitetu, u zavisnosti od uzroka i težine, kao i od prisustva osnovne bolesti srca ili pluća. To uključuje:
- Pojačanu kratkoću daha
- Otežano i neobično brzo disanje
- Nizak krvni pritisak
- Konfuziju i ekstremni umor
Kada posetiti doktora?
ARDS obično prati tešku bolest ili povredu, a većina ljudi koji su pogođeni već je hospitalizovana.
Mehanički uzrok ARDS-a je tečnost koja curi iz najmanjih krvnih sudova u plućima u male vazdušne kese gde je krv oksigenisana. Normalno, zaštitna membrana zadržava ovu tečnost u sudovima. Teška bolest ili povreda, međutim, mogu izazvati oštećenje membrane, što dovodi do curenja tečnosti iz ARDS-a.
Šta uzrokuje ARDS?
Osnovni uzroci ARDS-a uključuju:
- Najčešći uzrok ARDS-a je sepsa, ozbiljna i rasprostranjena infekcija krvotoka.
- Udisanje štetnih materija (visokih koncentracija dima ili hemijskih isparenja) može dovesti do ARDS-a.
- Teški slučajevi pneumonije obično pogađaju svih pet režnjeva pluća.
- Nesreće, kao što su padovi ili saobraćajne nesreće, mogu direktno oštetiti pluća ili deo mozga koji kontroliše disanje.
- Ljudi koji imaju ozbiljan slučaj oboljenja od COVID-19 mogu razviti ARDS.
- Pankreatitis (zapaljenje pankreasa), masivne transfuzije krvi i opekotine.
Faktori rizika za oboljenje od ARDS-a
Većina ljudi koji razviju ARDS već su hospitalizovani zbog drugog stanja, a mnogi su kritično bolesni. Posebno ste u opasnosti ako sepsu. Ljudi koji imaju istoriju hroničnog alkoholizma imaju veći rizik od razvoja ARDS-a, a takođe je veća verovatnoća da će umreti od ARDS-a.
Dijagnostikovanje ARDS-a
Ne postoji poseban test za identifikaciju ARDS-a. Dijagnoza se zasniva na fizičkom pregledu, rendgenskom snimku grudnog koša i proceni niva kiseonika. Takođe je važno isključiti druge bolesti i stanja – na primer, određene probleme sa srcem koji mogu izazvati slične simptome.
Rendgen grudnog koša može otkriti koji delovi pluća imaju tečnost u sebi i da li je srce pacijenta uvećano.
Kompjuterizovana tomografija (CT) skeniranje kombinuje rendgenske slike snimljene iz mnogo različitih pravaca u poprečni presek unutrašnjih organa. CT skeniranje može pružiti detaljne informacije o strukturama unutar srca i pluća.
Laboratorijski testovi – test koji koristi krv iz arterije u zglobu može izmeriti nivo kiseonika. Druge vrste krvnih testova mogu proveriti znake infekcije ili anemije. Ako vaš lekar posumnja da imate infekciju pluća, sekret iz vaših disajnih puteva može biti testiran da bi se utvrdio uzrok infekcije.
Srčani testovi – pošto su znaci i simptomi ARDS-a slični onima kod određenih srčanih problema, vaš lekar može preporučiti srčane testove kao što su:
- Elektrokardiogram – ovaj bezbolni test prati električnu aktivnost u vašem srcu, što uključuje pričvršćivanje nekoliko žičanih senzora na vaše telo.
- Ehokardiogram – sonogram srca može otkriti probleme sa strukturama i funkcijom vašeg srca.
Lečenje ARDS-a
Prvi cilj u lečenju ARDS-a je poboljšanje nivoa kiseonika u krvi. Bez kiseonika, vaši organi ne mogu pravilno funkcionisati.
Za podizanje nivoa kiseonika u krvotoku, vaš lekar će koristiti:
Dodatni kiseonik, koji pomaže kada su u pitanju blaži simptomi ili kao privremena mera. Kiseonik se može isporučiti kroz masku koja čvrsto pristaje na nos i usta.
Većini ljudi sa ARDS-om će biti potrebna pomoć mašine za disanje u vidu mehaničkog ventilatora, koji ubacuje vazduh u vaša pluća i izbacuje deo tečnosti iz vazdušnih kesa.
Međutim, pažljivo upravljanje količinom intravenskih tečnosti je ključno. Previše tečnosti u organizmu može povećati nakupljanje tečnosti u plućima, dok premalo tečnosti može opteretiti vaše srce i druge organe i dovesti do šoka.
Takođe, ljudi sa ARDS-om obično dobijaju lekove za:
- Sprečavanje i lečenje infekcije
- Oslobađanje bola i nelagodnost
- Sprečavanje stvaranja krvnih ugrušaka u nogama i plućima
- Minimiziranje gastričnog refluksa
- Smirenje
